PORADNIK JĘZYKOWY

NUMER 3 / 2011

W ZESZYCIE

  • Nazwy z obszaru ziem ruskich, które były zaczątkiem Rosji, pojawiały się na gruncie polskim od średniowiecza, jednakże ich właściwy obraz ukształtował wiek XVI, dzięki opracowaniom Macieja z Miechowa, Marcina Bielskiego i Macieja Stryjkowskiego. Modernizacja nazewnictwa rosyjskiego następuje dopiero w wieku XVIII, przede wszystkim pod wpływem opracowań ukazujących się w Europie Zachodniej.
  • Zjawisko ordynowania kobiet na duchownych jest nowe i ciągle odległe kulturowo od rzeczywistości polskiej. Określenia kobiet, będących księżmi, nie są językowo i kulturowo ustabilizowane, mimo tego, że wskazania normatywne są dość precyzyjne. Przykładem tej sytuacji może być współwystępowanie wariantów typu biskup || biskupka || pani biskup.
  • Metafory języka codziennego i ustabilizowane połączenia wyrazowe przedstawiają moralność jako warunek człowieczeństwa, wewnętrzną stałą potrzebę i powinność człowieka. Moralność i niemoralność są ujmowane przez język w jaskrawych kontrastach, będących ilustracją przeciwstawiania dobra – złu. Moralność jest także zdolnością wybierania i czynienia dobra.
  • Wielojęzyczność można interpretować jako praktykę wymiennego używania kilku języków przez jedną osobę, a zatem przejawia się ona w idiolektalnych użyciach języka. W wypadku polilingwizmu interferencje mogą występować zarówno w płaszczyźnie langue, jak i parole, a także – a może przede wszystkim – w płaszczyźnie widzenia świata, ponieważ obraz świata w każdym języku jest inny.
  • Modyfikujące innowacje związków frazeologicznych można traktować jako przejaw kreatywności użytkowników języka. Uwidocznia to Langackerowski dynamiczny model języka, oparty na uzusie. W wyniku innowacji dochodzi do zespolenia lub wymiany składników dwóch lub więcej jednostek symbolicznych, czego efektem jest powstanie nowego znaczenia.
***

Język a kultura – słownictwo – onomastyka – toponimy – żeńskie nazwy stanowisk i funkcji – metafory – wartości w języku – językowy obraz świata – wielojęzyczność – idiolekt – interferencja – modyfi kacje frazeologizmów – norma i uzus językowy

ARTYKUŁY I ROZPRAWY

  • Wanda Decyk-Zięba : Pomiędzy Wschodem a Zachodem: dzieje toponimów rosyjskich w języku polskim do roku 1795
  • Ewa Badyda : Kobieta ksiądz i co dalej? O problemach językowych związanych z ordynowaniem kobiet na duchownych
  • Anna Cegieła : Językowy obraz moralności
  • Sybille K. Schmidt : Cechy wielojęzyczności idiolektu św. Julii Urszuli Ledóchowskiej (na przykładzie jej listów)
  • Anna Turula : Modyfikujące innowacje frazeologiczne jako amalgamaty znaczeń w świetle modelu dynamicznego, opartego na uzusie językowym

SPRAWOZDANIA, UWAGI, POLEMIKI

RECENZJE

  • Monika Kresa : Iza Matusiak-Kempa, Nazwiska mieszkańców komornictwa jeziorańskiego (XVI–XVIII w.), Olsztyn 2009
  • Marta Piasecka : Język i styl twórcy w kręgu badań współczesnej humanistyki, red. Krzysztof Maćkowiak, Cezary Piątkowski, Zielona Góra 2009

OBJAŚNIENIA WYRAZÓW I ZWROTÓW

SŁOWA I SŁÓWKA

English version