PORADNIK JĘZYKOWY
NUMER 2 / 2017
W ZESZYCIE
W 2016 roku upłynęło 50 lat od założenia Towarzystwa Kultury Języka, którego organem
jest „Poradnik Językowy”. W tym zeszycie drukujemy teksty referatów wygłoszonych
podczas okolicznościowej sesji związanej z tym wydarzeniem, która odbyła się 8 listopada
2016 r. w ramach cyklicznej ogólnopolskiej konferencji naukowej „Dialog pokoleń”.
***
- Towarzystwo Kultury Języka zostało założone przez Profesora Witolda Doroszewskiego
w 1966 r. dla rozwijania dbałości o kulturę języka, organizowania poradnictwa językowego,
popularyzowania wiedzy o języku oraz współdziałania z władzami oświatowymi
w sprawach nauczania języka polskiego.
- „Poradnik Językowy” (organ Towarzystwa Kultury Języka od 1971 r.) służy – od
momentu jego powstania w 1901 r. – kształtowaniu normy językowej polszczyzny oraz
zgodnych z kulturą języka i etyką słowa obyczajów społecznej komunikacji, a także rozwojowi
wiedzy o języku polskim w różnych jej aspektach.
- Polityka językowa i kultura języka to dwa podstawowe pojęcia językoznawstwa preskryptywnego;
są one różnie defi niowane, ale najczęściej politykę językową (rozumianą
jako działania dotyczące systemu językowego i świadomości językowej jego użytkowników)
traktuje się jako część kultury języka.
- Relacje między kulturą języka / słowa a etyką słowa wykraczają dziś poza problemy
komunikacji stricte językowej, obejmując również zagadnienia porozumiewania się za pomocą
środków parajęzykowych (np. gesty, modulacja głosu) oraz środków obrazkowych
(m.in. rysunek, fotografi a).
- Termin retoryka można traktować jako hiperonim wobec terminu kultura języka,
jeśli przyjmiemy, że klasyczna retoryka traktuje poprawność językową (latinitas // hellenismós)
jako jedno, ale nie jedyne (obok stosowności, jasności i ozdobności) kryterium
oceniania wartości wypowiedzi.
- Kategoria poprawności i niepoprawności językowej występuje już w oświeceniowych
gramatykach języka polskiego w odniesieniu do kwestii z zakresu pisowni, wymowy, odmiany,
struktury wyrazów i ich stosowności, łączliwości składniowej oraz jasności wypowiedzi.
***
Towarzystwo Kultury Języka – „Poradnik Językowy” – kultura języka – kultura słowa
– poprawność języka – kryteria poprawności językowej – polityka językowa – etyka słowa
– mowa nienawiści – retoryka – retoryczne kryteria oceniania wartości wypowiedzi – oświeceniowe
gramatyki języka polskiego.
ARTYKUŁY I ROZPRAWY
GRAMATYKI JĘZYKA POLSKIEGO
RECENZJE
-
Mirosław Bańko : Michał Głowiński, Zła mowa, Warszawa 2016
-
Halina Pelcowa : Małgorzata Karwatowska, Leszek Tymiakin, Światy uczniowskie. Język. Media. Komuniakcja, Lublin 2014
-
Andrii Baran : Anita Lorenc, Wymowa normatywna polskich samogłosek nosowych i spółgłoski bocznej, Warszawa 2016
SŁOWA I SŁÓWKA
