PORADNIK JĘZYKOWY

NUMER 8 / 2011

W ZESZYCIE

  • Kultura zachowań językowych kształtuje się wraz z przemianami systemu językowego oraz cywilizacyjnym rozwojem wspólnoty komunikacyjnej. Determinanty tej ewolucji występują zatem zarówno w sferze wewnętrznej historii języka, jak i jego historii zewnętrznej.
  • Formuły magiczne w apokryfach wywołują skutki w rzeczywistości fabularnej (sakralnej) utworu, wpływając równocześnie na rzeczywistość odbiorców tych tekstów; tym samym ich działanie performatywne jest dwupłaszczyznowe.
  • Badania szesnastowiecznych tekstów polskich Ewangelii wymagają korzystania z danych porównawczych, takich jak: występowanie określonych leksemów, form fl eksyjnych, formantów, nazw własnych itp., co jest możliwe dzięki komputerowym metodom analizy ich tekstów.
  • Osiemnastowieczna epistolografi a dostarcza dokumentacji języka epoki zarówno w zakresie systemu gramatycznego (np. archaizmy składniowe), leksykalnego (np. potoczne frazeologizmy) i stylistycznego (np. środki perswazyjne), jak i jego subkodu pisanego (np. indywidualizmy pisowniowe i interpunkcyjne).
  • W XIX wieku galicyzmy stanowiły jedną z najliczniejszych grup słownictwa obcego pochodzenia, występując zarówno w standardowej polszczyźnie ogólnej, jak i w idiolektach, czego przykładem są Rozprawy literackie Maurycego Mochnackiego.
  • Język artystyczny Juliusza Słowackiego charakteryzował się m.in. stosowaniem ciągów synonimicznych, które wzbogacały charakterystykę opisywanych desygnatów, pełniły funkcje ekspresyjne oraz służyły do budowania poetyckich metafor.
  • W metaforyce towianistycznej leksem ton zajmował ważne miejsce na zasadzie skojarzenia z chrześcijańskim toposem harmonii i w wyniku odwołań do sakralnych wizualizacji malarskich.
  • Wychodzenie z użycia określonych frazeologizmów świadczy o ewolucji leksyki; wpływają na to m.in. zmiany pozajęzykowe oraz synonimizacja, eufemizacja i redundancja poszczególnych związków frazeologicznych.
***

Ewolucja języka polskiego – kultura języka – przekształcenia zachowań językowych – performatywność tekstów średniowiecznych – metody komputerowej analizy tekstów w historii języka – polszczyzna XVI, XVIII i XIX wieku – język artystyczny – zmiany we frazeologii a dzieje języka

ARTYKUŁY I ROZPRAWY

  • Stanisław Dubisz : Kultura językowych zachowań w dziejach polszczyzny – determinanty i sfery występowania
  • Anna Barankiewicz : Pragmatyczna skuteczność apokryficznych formuł magicznych w kontekście metaforyzacji języka
  • Izabela Winiarska-Górska : Przeglądarka wersetów równoległych szesnastowiecznych polskich Ewangelii w pracy historyka języka
  • Katarzyna Zawilska : Uwagi na temat języka listów pewnej przeoryszy, pisanych w 1. połowie XVIII wieku
  • Milena Wojtyńska-Nowotka : Galicyzmy leksykalne w Rozprawach literackich Maurycego Mochnackiego
  • Agnieszka Bal : Synonimy przymiotnika zły w Beatryks Cenci Juliusza Słowackiego
  • Joanna Wierzchowska : Metafora ton Chrystusa, czyli konceptualizacja pokory w idiolekcie Towiańskiego
  • Agnieszka Jawór : Gasnące frazeologizmy

SPRAWOZDANIA, UWAGI, POLEMIKI

  • Roman Szul : Język a emigracja. Refleksje wokół książki Elżbiety Sękowskiej, Język emigracji polskiej w świecie. Bilans i perspektywy badawcze, Kraków 2010
  • Maria Cyran : Sprawozdanie z I Ogólnopolskiego Sympozjum Naukowego Rozważania wokół języka polskiego

RECENZJE

  • Witold Mańczak : Etymologický slovník jazyka staroslověnského, z. 15, srьdьce – sь, [bez miejsca wydania] 2010
  • Bogdan Walczak : Tomasz Lisowski, Sola Scriptura. Leksyka Nowego Testamentu Biblii gdańskiej (1632) na tle porównawczym. Ujęcie kwantytatywno-dystrybucyjne, Poznań 2010

OBJAŚNIENIA WYRAZÓW I ZWROTÓW

  • Ewa Rudnicka : Autoportret polski z fanaberią (funeralną)