PORADNIK JĘZYKOWY
NUMER 7 / 2016
W ZESZYCIE
Fonetyka akustyczna jest działem językoznawstwa, zajmującym się analizą dźwięków
mowy za pomocą specjalistycznej aparatury ze względu na ich właściwości fizyczne, interpretowane
w aspekcie ich odbioru (słyszenia). Tego typu badania w Polsce zapoczątkował
w latach 50. ubiegłego stulecia profesor Wiktor Jassem, którego pamięci poświęcamy ten
zeszyt „Poradnika Językowego”.
***
- Model artykulacyjny opracowany przez P. Birkholza, stosowany w badaniach nad
nazalizacją samogłosek, pozwala analizować wpływ powierzchni otworu wlotowego do
jamy nosowej na widmo wygenerowanego dźwięku.
- Wielokanałowy rejestrator audio do nieinwazyjnego i równoczesnego wykrywania
nosowości i boczności w mowie pozwala na stwierdzenie, że normatywna wymowa polskiej
samogłoski [ą] przed spółgłoską twardą w śródgłosie jest asynchroniczna.
- Współcześnie, szczególnie w języku młodych Polek, można zauważyć zmianę realizacji
sybilantów alweolo-palatalnych, polegającą na zmianie wymowy ś > s’, co jest negatywnie
oceniane przez innych użytkowników polszczyzny.
- Modele intonacji pozwalają na analizę przebiegu wypowiedzi w różnych jej poziomach,
co w wypadku wierszy Mirona Białoszewskiego pozwala na opis związków ich postaci
graficznej (będącej swoistą partyturą) z wykonaniem głosowym.
- Metody akustyczne w badaniach gwar ludowych stosowane są od niedawna; przykładowo
dzięki nim można było stwierdzić, że na Kurpiach odrębna realizacja [á] jako
głoski pośredniej między [a] a [o] występuje tylko w starszym pokoleniu.
- Dzięki badaniom realizacji parametru VOT (ang. voice onset time) w mowie kobiet
z Dąbrówki Wielkopolskiej można stwierdzić, że systemowa i silna aspiracja spółgłosek
zwartych bezdźwięcznych różni gwarę tej wsi od polszczyzny ogólnej.
***
Fonetyka akustyczna – analiza akustyczna – metody akustyczne – samogłoski nosowe
– samogłoski nazalizowane – modele artykulacyjne – macierz mikrofonowa – pole
akustyczne – sybilanty alweolo-palatalne – modele intonacji – melodia wiersza – wymowa
gwarowa samogłosek i spółgłosek.
ARTYKUŁY I ROZPRAWY
GRAMATYKI JĘZYKA POLSKIEGO
-
Anna Just : Gramatyka polska Fryderyka Müllera – królewiecka gramatyka kontrastywna języka niemieckiego i polskiego
SPRAWOZDANIA, UWAGI, POLEMIKI
-
Kamila Wincewicz,
Aleksandra Żurek : Sprawozdanie z badań językowych prowadzonych w ramach projektu „Akustyczna baza danych gwar mazowieckich”
-
Grażyna Wykowska : Sprawozdanie z konferencji naukowej „Kontynuacja badań Adama Chętnika w Polsce północno-wschodniej (w 130. rocznicę urodzin)”, Łomża, 16 lipca 2015 r.
OBJAŚNIENIA WYRAZÓW I ZWROTÓW
SŁOWA I SŁÓWKA
