PORADNIK JĘZYKOWY

NUMER 7 / 2016

W ZESZYCIE

Fonetyka akustyczna jest działem językoznawstwa, zajmującym się analizą dźwięków mowy za pomocą specjalistycznej aparatury ze względu na ich właściwości fizyczne, interpretowane w aspekcie ich odbioru (słyszenia). Tego typu badania w Polsce zapoczątkował w latach 50. ubiegłego stulecia profesor Wiktor Jassem, którego pamięci poświęcamy ten zeszyt „Poradnika Językowego”.

***
  • Model artykulacyjny opracowany przez P. Birkholza, stosowany w badaniach nad nazalizacją samogłosek, pozwala analizować wpływ powierzchni otworu wlotowego do jamy nosowej na widmo wygenerowanego dźwięku.
  • Wielokanałowy rejestrator audio do nieinwazyjnego i równoczesnego wykrywania nosowości i boczności w mowie pozwala na stwierdzenie, że normatywna wymowa polskiej samogłoski [ą] przed spółgłoską twardą w śródgłosie jest asynchroniczna.
  • Współcześnie, szczególnie w języku młodych Polek, można zauważyć zmianę realizacji sybilantów alweolo-palatalnych, polegającą na zmianie wymowy ś > s’, co jest negatywnie oceniane przez innych użytkowników polszczyzny.
  • Modele intonacji pozwalają na analizę przebiegu wypowiedzi w różnych jej poziomach, co w wypadku wierszy Mirona Białoszewskiego pozwala na opis związków ich postaci graficznej (będącej swoistą partyturą) z wykonaniem głosowym.
  • Metody akustyczne w badaniach gwar ludowych stosowane są od niedawna; przykładowo dzięki nim można było stwierdzić, że na Kurpiach odrębna realizacja [á] jako głoski pośredniej między [a] a [o] występuje tylko w starszym pokoleniu.
  • Dzięki badaniom realizacji parametru VOT (ang. voice onset time) w mowie kobiet z Dąbrówki Wielkopolskiej można stwierdzić, że systemowa i silna aspiracja spółgłosek zwartych bezdźwięcznych różni gwarę tej wsi od polszczyzny ogólnej.
***

Fonetyka akustyczna – analiza akustyczna – metody akustyczne – samogłoski nosowe – samogłoski nazalizowane – modele artykulacyjne – macierz mikrofonowa – pole akustyczne – sybilanty alweolo-palatalne – modele intonacji – melodia wiersza – wymowa gwarowa samogłosek i spółgłosek.

ARTYKUŁY I ROZPRAWY

GRAMATYKI JĘZYKA POLSKIEGO

  • Anna Just : Gramatyka polska Fryderyka Müllera – królewiecka gramatyka kontrastywna języka niemieckiego i polskiego

SPRAWOZDANIA, UWAGI, POLEMIKI

  • Kamila Wincewicz, Aleksandra Żurek : Sprawozdanie z badań językowych prowadzonych w ramach projektu „Akustyczna baza danych gwar mazowieckich”
  • Grażyna Wykowska : Sprawozdanie z konferencji naukowej „Kontynuacja badań Adama Chętnika w Polsce północno-wschodniej (w 130. rocznicę urodzin)”, Łomża, 16 lipca 2015 r.

OBJAŚNIENIA WYRAZÓW I ZWROTÓW

SŁOWA I SŁÓWKA