PORADNIK JĘZYKOWY

NUMER 4 / 2009

W ZESZYCIE

  • Profesor Jan Tokarski był jedną z ważnych postaci warszawskiego środowiska językoznawczego drugiej połowy XX w. Przypomnienie – w stulecie jego urodzin – teorii nauczania gramatyki w szkole, przez niego opracowanej i głoszonej, aktualizuje problem dydaktyki języka polskiego na początku XXI w. w okresie zasadniczych przemian form publicznej komunikacji.
  • Poziom wiedzy o języku uzyskany przez uczniów w szkole średniej wpływa na ich sprawność językową w szkole wyższej. Okazuje się, że ich umiejętności w tym zakresie nie są wystarczające, o czym świadczą wyniki przeprowadzonych badań.
  • Umiejętności językowe człowieka znajdują podstawy w jego dzieciństwie. Dzieci, poznając świat, konceptualizują jego obraz w swych wypowiedziach. Jedną z istotnych kategorii, podlegających konceptualizacji, jest opozycja blisko – daleko.
  • Konceptualizacja świata wiąże się z metaforą. To pojęcie znajduje szereg teorii i interpretacji – filozoficznych, antropologicznych, filologicznych (w tym językoznawczych). Jednym z nowszych ujęć metafory jest teoria semantyki intensjonalnej, „zgodnie z którą «związek między znakiem a odniesieniem zachodzi wyłącznie przez pojęcie»”.
  • Świat realny i świat fikcyjny to dwa plany, które – choć zwykle wyraźnie rozgraniczone – mogą się utożsamiać w określonych sytuacjach. Tak jest w wypadku gier komputerowych, kiedy to następuje utożsamianie się gracza z postacią ze świata gry. Ta sytuacja wywołuje określone interakcje językowe.
  • Przeniesienie rzeczywistości historycznej we współczesność następuje m.in. dzięki frazeologizmom, w których zachowały się dawne wyrazy bądź dawne znaczenia wyrazów. Część z takich frazeologizmów wychodzi z użycia, część pozostaje – powstaje zatem pytanie, jakie są tego przyczyny.
  • W życiu wyrazów istotną rolę odgrywa trwanie, lub zanikanie, określonych realiów, których są one nazwami. Jednym z działów słownictwa, którego rozwój jest uzależniony od czynników zewnętrznojęzykowych, jest nazewnictwo dotyczące uzbrojenia.
***

Dydaktyka języka polskiego – umiejętności językowe – konceptualizacja świata w wypowiedziach – metafora – semantyka intensjonalna – interakcje – frazeologia – paleosemantyzmy – słownictwo staropolskie

ARTYKUŁY I ROZPRAWY

  • Józef Porayski-Pomsta : Nauczanie gramatyki w szkole według Jana Tokarskiego
  • Iwona Burkacka : Znajomość wybranych terminów gramatycznych i zakres podstawowych umiejętności studentów rozpoczynających studia na kierunku filologia polska
  • Jolanta Wróblewska : Konceptualizacja przestrzeni w wypowiedziach dziecka przedszkolnego na przykładzie schematu blisko – daleko
  • Aleksander Kiklewicz : Bez metafory. Metafora w świetle semantyki intensjonalnej
  • Kamila Gądek : Metody opisu interakcji: gracz – postać – elementy świata gry w języku graczy komputerowych
  • Agnieszka Jawór : Paleosemantyzmy w związkach frazeologicznych
  • Patrycja Cieśla : Nazewnictwo dotyczące broni i uzbrojenia używane do XV wieku (na podstawie Słownika staropolskiego)

SPRAWOZDANIA, UWAGI, POLEMIKI

RECENZJE

  • Ewa Badyda : Aneta Lewińska, Słownictwo z zakresu dawnej kultury materialnej w „Inwentarzu Ekonomii Malborskiej” z 1745 roku, Gdańsk 2005

SŁOWA I SŁÓWKA