PORADNIK JĘZYKOWY

NUMER 9 / 2011

W ZESZYCIE

Problematyka z zakresu logopedii, akwizycji i rozwoju mowy zajmuje miejsce na pograniczu językoznawstwa, medycyny, psychologii i pedagogiki. Dlatego też czasami mówi się (upraszczając zagadnienie) o logopedii medycznej, psycho-pedagogicznej czy lingwistycznej. Zamieszczone w tym zeszycie artykuły prezentują językoznawczy ogląd tematyki logopedycznej.

***
  • Na procesy akwizycji i rozwoju mowy dziecka mają wpływ czynniki natury psychologicznej, społecznej i poznawczej. Wiąże się z nimi chronologiczne rozwarstwienie słownika dziecka, którego poszerzanie znajduje główną motywację w potrzebach komunikacyjnych.
  • Jednym z ważnych problemów stabilizowania się tzw. normy rozwojowej w przyswajaniu języka jest kolejność i sposób nabywania przez dziecko składników tworzących morfologiczny podsystem językowy. Zachodzi tu pytanie, czy pozostaje to w związku z systemowymi relacjami syntagmatycznymi i paradygmatycznymi.
  • W wypadku autyzmu nie można określić typowego przykładu osobniczego. U każdej jednostki objawy mogą mieć odmienną postać i jedynie trwająca w czasie obserwacja zaburzeń komunikacji i innych sfer funkcjonowania dziecka może prowadzić do trafnej diagnozy.
  • Przedmiotem badań patofonetyki powinny być indywidualne, nienormatywne, dialektalne realizacje fonemów, które mają genezę w zaburzeniach mowy. Podstawą właściwej diagnozy logopedycznej jest w takich wypadkach ich precyzyjny opis w kontekście systemu fonologicznego.
  • Postać fonetyczna, fonologiczna i grafi czna wyrazów u osób z afazją ruchową oraz u dzieci z niedokształceniami mowy pochodzenia korowego jest nietrwała. Wiąże się to z uszkodzeniami kory mózgowej, brakiem stabilnych struktur językowych oraz brakiem korowych wzorców ruchowych tych struktur.
  • Międzyzębowa wymowa dźwięków dentalizowanych zmienia się u dzieci (w przeciwieństwie do osób dorosłych). Przełomowy dla poprawnej realizacji tych dźwięków jest wiek czterech lat.
***

Logopedia – afazja – diagnoza i terapia logopedyczna – akwizycja mowy – rozwój mowy dziecka – komunikacja w autyzmie – patofonetyka – leksyka – fleksja – fonologia – fonetyka

ARTYKUŁY I ROZPRAWY

  • Józef Porayski-Pomsta : Rozwój zasobu słownikowego dzieci w wieku przedszkolnym. Przegląd stanowisk
  • Marzena Stępień : Po co logopedzie językoznawstwo, czyli jak dziecko uczy się fleksji i jak językoznawcy mogą pomóc w zrozumieniu tego procesu
  • Elżbieta Sadowska : Zaburzenia komunikacji w autyzmie – podstawowe trudności diagnozy i terapii logopedycznej
  • Natalia Siudzińska : Co to jest fonetyka patoartykulacyjna (patofonetyka)?
  • Maria Przybysz-Piwko : Nietrwałość postaci fonetycznej, fonologicznej i graficznej wyrazów w afazji ruchowej oraz w niedokształceniu mowy pochodzenia korowego w świetle diagnozy i terapii logopedycznej
  • Anna Dudek, Krzysztof Szamburski : Wymowa międzyzębowa jako norma rozwojowa

SPRAWOZDANIA, UWAGI, POLEMIKI

  • Helena Sojka-Masztalerz : Sprawozdanie z konferencji naukowej „Slavus sum et nihil slavici a me alienam esse puto”. Władysław Nehring – uczony, edytor, nauczyciel. Wrocław, 20–21 października 2010 roku
  • Małgorzata B. Majewska : Nowe perspektywy w nauczaniu języka polskiego jako obcego, Toruń 2011

RECENZJE

OBJAŚNIENIA WYRAZÓW I ZWROTÓW

BIBLIOGRAFIA

  • Jadwiga Latusek : Przegląd polskich prac i czasopism językoznawczych ogłoszonych drukiem w 2010 roku