PORADNIK JĘZYKOWY
NUMER 2 / 2011
W ZESZYCIE
- W językoznawstwie polskim termin świadomość językowa znajduje kilka ujęć
defi nicyjnych, takich jak: normatywne, opisowo-rejestrujące, psycholingwistyczne,
socjolingwistyczne, kulturowo-antropologiczne. Szeroką akceptację zyskało stanowisko,
które potwierdza występowanie zarówno indywidualnego (osobniczego), jak
i zbiorowego (społecznego) wariantu świadomości językowej, ale ta kwestia nie wyczerpuje
zagadnienia.
- Leksem de facto jest we współczesnej polszczyźnie używany w funkcji metatekstowej
jako „wypowiedź o wypowiedzi”. Analiza materiału syntaktyczno-semantycznego
pozwala określić tę jednostkę jako partykułę modalną (epistemiczną),
która pełni funkcję perswazyjną, uniemożliwiającą odbiorcy weryfi kację głoszonego
sądu. Treść tego leksemu daje się sprowadzić do parafrazy ‘stwierdzam stan faktyczny
(w opozycji do stanu deklarowanego)’.
- Łączliwość leksemu charakter ma dwojakiego rodzaju uwarunkowania. Są
nimi względy znaczeniowe oraz relacja porównania dwóch obiektów. Pierwsze znajdują
odzwierciedlenie w schemacie powierzchniowym X ma Y charakter/charakter Y;
drugie sprowadzają się do głębokiej struktury semantycznej, w której cechy obiektu
znanego podmiotowi poznającemu są przenoszone na obiekt poznawany i uwidoczniają
się w wyrażeniu Y charakter.
- Obligatoryjnymi składnikami haseł, będących zapożyczeniami z języka włoskiego,
w Słowniku języka polskiego E. Rykaczewskiego są: informacja gramatyczna,
defi nicja oraz kwalifi kator wskazujący językową podstawę zapożyczenia. W tym
słowniku widać wyraźne nawiązania do słowników wcześniejszych (Lindego, wileńskiego),
co motywuje pytanie o jego samodzielność.
***
Teoria języka – socjolingwistyka – psycholingwistyka – składnia – semantyka –
wyrażenia metatekstowe – leksykologia – łączliwość leksykalna – struktury semantyczne
– leksykografi a – zapożyczenia leksykalne
ARTYKUŁY I ROZPRAWY
-
Krzysztof Maćkowiak : Świadomość językowa – problem definicji
-
Beata Milewska : De facto jako wyrażenie metatekstowe
-
Agata Hącia : Jaki mamy charakter? Na marginesie rozważań o łączliwości leksykalno-semantycznej leksemu charakter
-
Jowita Latko : Zapożyczenia włoskie w Słowniku języka polskiego Erazma Rykaczewskiego. Mikrostruktura słownika
SPRAWOZDANIA, UWAGI, POLEMIKI
RECENZJE
-
Ewelina Kwapień : Julia Legomska, PAŃSTWO, NARÓD, OJCZYZNA w dawnej polszczyźnie. Leksykalno-semantyczny opis pojęć, Katowice 2010
-
Marek Ruszkowski : Piotr Zbróg, Budowa i składnia podmiotu szeregowego w polszczyźnie do 1939 roku, Kielce 2010
OBJAŚNIENIA WYRAZÓW I ZWROTÓW
SŁOWA I SŁÓWKA
