PORADNIK JĘZYKOWY
NUMER 4 / 2009
W ZESZYCIE
- Profesor Jan Tokarski był jedną z ważnych postaci warszawskiego środowiska językoznawczego drugiej połowy XX w. Przypomnienie – w stulecie jego urodzin – teorii nauczania gramatyki w szkole, przez niego opracowanej i głoszonej, aktualizuje problem dydaktyki języka polskiego na początku XXI w. w okresie zasadniczych przemian form publicznej komunikacji.
- Poziom wiedzy o języku uzyskany przez uczniów w szkole średniej wpływa na ich sprawność językową w szkole wyższej. Okazuje się, że ich umiejętności w tym zakresie nie są wystarczające, o czym świadczą wyniki przeprowadzonych badań.
- Umiejętności językowe człowieka znajdują podstawy w jego dzieciństwie. Dzieci, poznając świat, konceptualizują jego obraz w swych wypowiedziach. Jedną z istotnych kategorii, podlegających konceptualizacji, jest opozycja blisko – daleko.
- Konceptualizacja świata wiąże się z metaforą. To pojęcie znajduje szereg teorii i interpretacji – filozoficznych, antropologicznych, filologicznych (w tym językoznawczych). Jednym z nowszych ujęć metafory jest teoria semantyki intensjonalnej, „zgodnie z którą «związek między znakiem a odniesieniem zachodzi wyłącznie przez pojęcie»”.
- Świat realny i świat fikcyjny to dwa plany, które – choć zwykle wyraźnie rozgraniczone – mogą się utożsamiać w określonych sytuacjach. Tak jest w wypadku gier komputerowych, kiedy to następuje utożsamianie się gracza z postacią ze świata gry. Ta sytuacja wywołuje określone interakcje językowe.
- Przeniesienie rzeczywistości historycznej we współczesność następuje m.in. dzięki frazeologizmom, w których zachowały się dawne wyrazy bądź dawne znaczenia wyrazów. Część z takich frazeologizmów wychodzi z użycia, część pozostaje – powstaje zatem pytanie, jakie są tego przyczyny.
- W życiu wyrazów istotną rolę odgrywa trwanie, lub zanikanie, określonych realiów, których są one nazwami. Jednym z działów słownictwa, którego rozwój jest uzależniony od czynników zewnętrznojęzykowych, jest nazewnictwo dotyczące uzbrojenia.
***
Dydaktyka języka polskiego – umiejętności językowe – konceptualizacja świata w wypowiedziach – metafora – semantyka intensjonalna – interakcje – frazeologia – paleosemantyzmy – słownictwo staropolskie
ARTYKUŁY I ROZPRAWY
-
Józef Porayski-Pomsta : Nauczanie gramatyki w szkole według Jana Tokarskiego
-
Iwona Burkacka : Znajomość wybranych terminów gramatycznych i zakres podstawowych umiejętności studentów rozpoczynających studia na kierunku filologia polska
-
Jolanta Wróblewska : Konceptualizacja przestrzeni w wypowiedziach dziecka przedszkolnego na przykładzie schematu blisko – daleko
-
Aleksander Kiklewicz : Bez metafory. Metafora w świetle semantyki intensjonalnej
-
Kamila Gądek : Metody opisu interakcji: gracz – postać – elementy świata gry w języku graczy komputerowych
-
Agnieszka Jawór : Paleosemantyzmy w związkach frazeologicznych
-
Patrycja Cieśla : Nazewnictwo dotyczące broni i uzbrojenia używane do XV wieku (na podstawie Słownika staropolskiego)
SPRAWOZDANIA, UWAGI, POLEMIKI
RECENZJE
-
Ewa Badyda : Aneta Lewińska, Słownictwo z zakresu dawnej kultury materialnej w „Inwentarzu Ekonomii Malborskiej” z 1745 roku, Gdańsk 2005
SŁOWA I SŁÓWKA
