PORADNIK JĘZYKOWY
NUMER 8 / 2013
W ZESZYCIE
- Język polski występuje w dwóch podstawowych wspólnotach komunikacyjnych:
zwartej wspólnocie w kraju i w diasporycznej wspólnocie poza jego granicami. Jego sytuacja
za granicą jest bezpośrednio uzależniona od przemian, które zaszły w okresie dziejów
najnowszych w latach 1939–1945–1990–2000.
- Na obszarze dawnych Kresów północno-wschodnich (Litwa, Łotwa, Białoruś) kształt
polszczyzny wiąże się z funkcjonowaniem instytucji integrujących polską mniejszość narodową
– szkoły, kościoła, mediów, placówek kulturalnych. Szkoła jest tu najważniejsza,
pozwala zachować subkod pisany jako nośnik kultury wysokiej.
- Na Ukrainie sytuację języka polskiego w ostatnim 20-leciu determinują dwa czynniki:
dynamiczny rozwój nauczania języka polskiego jako rodzimego i jako obcego oraz
wyraźne zmniejszenie się liczby osób deklarujących polskie pochodzenie, co ogranicza
mobilność polskiej grupy etnicznej.
- We Włoszech i północno-wschodnich regionach Francji sytuacja polszczyzny znajduje
podstawy w emigracji z okresu 20-lecia międzywojennego. Zachodzą tu zarówno procesy
interferencji, integracji i asymilacji, jak i kultywowanie polskości oraz propagowanie
języka polskiego jako kodu zbiorowości polonijnej.
- W krajach angielskojęzycznych (USA, Kanada, Australia, Irlandia, Wielka Brytania)
język polski występuje w zbiorowościach polonijnych jako kod prymarny oraz jako kod
drugi. Jego status jest uzależniony od liczebności tych zbiorowości, oświaty polonijnej oraz
mobilności innych grup etnicznych w tych państwach.
- Oceny normatywne nie dotyczą części wariantów języka Polonii, gdyż rozwijają się
jedynie w planie uzusu. Zastosowanie propozycji normy wielopoziomowej (na przykładzie
języka Polonii w Kanadzie) stanowi nową propozycję opisu polszczyzny poza granicami
kraju.
***
Język polski poza granicami kraju – język w diasporze – sytuacja języka w otoczeniu
obcojęzycznym – kierunki rozwoju polszczyzny za granicą – język prymarny – język wtórny
– język polonijny – interferencje językowe – kontakt językowy i kulturowy – norma i uzus
w opisie języka Polonii.
ARTYKUŁY I ROZPRAWY
SŁOWNIKI DAWNE I WSPÓŁCZESNE
SPRAWOZDANIA, UWAGI, POLEMIKI
RECENZJE
-
Wanda Decyk-Zięba : Halina Pelcowa, Słownik gwar Lubelszczyzny, t. I, Rolnictwo, Lublin 2012
-
Alina Kępińska : Agnieszka Słoboda, Liczebnik w grupie nominalnej średniowiecznej polszczyzny. Semantyka i składnia, Poznań 2012
OBJAŚNIENIA WYRAZÓW I ZWROTÓW
