PORADNIK JĘZYKOWY
NUMER 10 / 2018
W ZESZYCIE
- Polonicae grammatices institutio z 1568 r. autorstwa Piotra Statoriusa-Stojeńskiego zapoczątkowuje naukowe prace nad językiem polskim. Dzieło to należy do wielkiego europejskiego ruchu opisu nowożytnych języków ważnych naówczas narodów europejskich.
- Intensyfi kujące przedrostki na- i prze- wiążą się z wpływami języka czeskiego na polszczyznę w okresie staropolskim i w XVI w.; pierwszy z nich wyszedł z użycia w XVI w., drugi przetrwał do dziś, ale w ciągu wieków zmienił się zakres jego użycia.
- Opis słownictwa Wacława Potockiego, jednego z najbardziej uznanych poetów okresu polskiego baroku, pozwala wyróżnić w jego idiolekcie leksykę wspólną różnym odmianom polszczyzny, która wykazuje podobieństwa do tego działu słownictwa staropolskiego i współczesnego.
- Osiemnastowieczne polskie podręczniki geografi i stanowią ważne źródło studiów nad rozwojem tego kręgu leksyki, ukazując m.in. nieostre rozróżnienia znaczeń leksemów i brak stabilizacji tego zasobu, ale zarazem również procesy krystalizacji polskiego słownictwa geografi cznego.
- W okresie od XVIII do XX w. rozwój polskich nazw chorób był najbardziej dynamiczny, co wiąże się z rozwojem medycyny jako dziedziny nauki i co można stwierdzić na podstawie analizy słowników ogólnych i specjalistycznych, powstających w tym czasie.
- Słownik wileński z 1861 r. był pierwszym słownikiem języka polskiego, który został opracowany przez zespół autorów i redaktorów; jednym z nich był Bronisław Trentowski, przysparzający – jak się okazuje w świetle materiałów archiwalnych – wielu kłopotów leksykograficznych edytorom słownika.
***
Historia języka – leksykologia – leksykografi a – najstarsze opisy języka polskiego – Piotr Statorius-Stojeński – podręczniki gramatyki – wpływy obce w słowotwórstwie – słownictwo Wacława Potockiego – rozwój słownictwa geografi cznego – rozwój słownictwa medycznego – prace Bronisława Trentowskiego przy Słowniku wileńskim.
- RECENZENCI „PORADNIKA JĘZYKOWEGO” W 2018 ROKU
ARTYKUŁY I ROZPRAWY
-
Władysław T. Miodunka : Gramatyka języka polskiego Statoriusa ukazała się 450 lat temu. Refleksje o jej znaczeniu dla historii polskiego językoznawstwa.
-
Barbara Mitrenga : Przedrostki intensyfikujące na- i prze- w ujęciu historycznojęzykowym.
-
Katarzyna Sornat : Leksyka wspólnoodmianowa XVII-wiecznej polszczyzny (na przykładzie słownictwa utworów Wacława Potockiego).
-
Dorota Adamiec : Osiemnastowieczne podręczniki geografii jako źródła w badaniach nad rozwojem polskiego słownictwa geograficznego.
-
Beata Olędzka : Dynamika rozwoju polskich nazw chorób w okresie od XVIII do XX wieku.
-
Małgorzata B. Majewska : Współpraca Bronisława Trentowskiego z wileńskim Słownikiem języka polskiego... w świetle Przedmowy do słownika i listów filozofa.
GRAMATYKI JĘZYKA POLSKIEGO
-
Alina Kępińska : Grammatyka języka polskiego przez Maxymiliana Jakubowicza ułożona.
SPRAWOZDANIA, UWAGI, POLEMIKI
-
Kamila Wincewicz : Sprawozdanie z konferencji naukowej „Różnice pokoleniowe w języku ogólnym i w gwarach”.
RECENZJE
-
Kinga Ludwik : T. Korpysz, J. Puzynina, B. Subko, E. Teleżyńska (red.), Norwid i my. O Pracowni Słownika Języka Cypriana Norwida, Kraków 2016.
OBJAŚNIENIA WYRAZÓW I ZWROTÓW
-
Natalia Boczek : Nazwisko Kotarba // Koterba w świetle geografii językowej.
SŁOWA I SŁÓWKA
