PORADNIK JĘZYKOWY

NUMER 5 / 2013

W ZESZYCIE

  • Słowo w tekście poetyckim podlega różnego rodzaju dekompozycjom, polegającym na podziałach jednostek leksykalnych, redukcjach ich składników bądź operacjach na ich częściach strukturalnych, co służy ekspresji poetyckiej m.in. w utworach J. Tuwima, M. Białoszewskiego, J. Kaczmarskiego, R. Tekielego.
  • Gry językowe stanowią stały składnik tekstów poezji współczesnej, np. w utworach A. Osieckiej, T. Różewicza, A. Sosnowskiego, R. Krynickiego; są one niejednokrotnie wynikiem homonimii i polisemii jednostek leksykalnych oraz zróżnicowanego nacechowania stylistycznego związków frazeologicznych.
  • Deiktyczność jest często podstawą organizacji tekstu poetyckiego i relacji podmiotu wypowiadającego się wobec świata przedstawionego i świata realnego; opozycja tu : tam zajmuje istotne miejsce w utworach J. Przybosia, S. Grochowiaka, W. Szymborskiej, Cz. Miłosza, U. Kozioł, Z. Herberta, S. Barańczaka i innych.
  • Kategoria czasu stanowi jedną z podstaw konstrukcji świata przedstawionego w poezji A. Kamieńskiej. Ten czas charakteryzuje ruch, ciągły i powolny, niezależny od woli człowieka i ukierunkowany na wieczność; jest to czas ziemski, wartościowany pozytywnie i negatywnie, oraz czas wieczny – zawsze wartościowany pozytywnie.
  • Klasycyzująca poezja W. Kudyby operuje licznymi środkami artystycznymi, do których należą słowa klucze, przesunięcia znaczeniowe, metonimie, regionalizmy, semantyka form osobowych i temporalnych; jest to poezja wykraczająca poza granice biologizmu, poszukująca głębszych sensów życia.
  • Ostatni zbiór wierszy W. Szymborskiej charakteryzuje styl aforystyczny, w którym główne role odgrywają alegorie, antropomorfi zacje w planie obrazowania, zróżnicowane formy narracji lirycznej, prosta i lapidarna składnia, stosowanie techniki wyliczeń oraz gry słowne i paradoksy w sferze semantyki.
  • Neologizmy w poezji K. Wojtyły są charakterystyczne przede wszystkim dla jego wczesnej twórczości; na ogół wykazują zgodność z regułami słowotwórczymi polszczyzny i przejrzystość semantyczną, w kilku wypadkach mają postać neoarchaizmów, w których poeta sięgnął po formanty nieproduktywne w XX w.
  • W twórczości B. Leśmiana kategoria światła (zjawisk świetlnych) zajmuje ważne miejsce, jest poetycko modyfi kowana i rozwijana. Metaforyzacja prowadzi do konceptualizowania światła jako substancji ciekłej, stałej i lotnej, co wpływa na dynamikę obrazowania.
***

Język artystyczny – język poetycki – język polskiej poezji współczesnej – styl utworu poetyckiego – tekst poetycki – środki stylistyczne – metafora – metonimia – neologizm poetycki – dekompozycja słowa – pola semantyczne leksyki poetyckiej – wersyfi kacja.

ARTYKUŁY I ROZPRAWY

  • Anna Pajdzińska : Dekompozycja słowa jako środek ekspresji poetyckiej
  • Urszula Sokólska : Niedopowiedzenie i wieloznaczność jako element strategiczny poetyckiej gry językowej w polskiej poezji przełomu wieków
  • Romualda Piętkowa : „Uchwycić niepochwytność w dwa przyległe słowa” – przestrzenny wymiar deiksy w poezji
  • Jolanta Kowalewska-Dąbrowska : „Być jeńcem drobiny czasu” w świecie poetyckim Anny Kamieńskiej
  • Jadwiga Puzynina : Dekompozycja słowa jako środek ekspresji poetyckiej
  • Teresa Skubalanka : O stylu ostatnich wierszy Szymborskiej
  • Anna Kozłowska : Neologizmy słowotwórcze w tekstach literackich Karola Wojtyły
  • Barbara Masny : Metaforyczna substancjalność światła w tekstach Bolesława Leśmiana

SŁOWNIKI DAWNE I WSPÓŁCZESNE

SPRAWOZDANIA, UWAGI, POLEMIKI

  • Marta Godlewska : Sprawozdanie z konferencji językoznawczej „Język – Tradycja – Tożsamość” (Gdańsk, 26 listopada 2012 r.)

RECENZJE

  • Milena Wojtyńska-Nowotka : Katarzyna Kłosińska, Etyczny i pragmatyczny. Polskie dyskursy polityczne po 1989 roku, Warszawa 2012
  • Przemysław Wiatrowski : Małgorzata Święcicka, Pieniądz we współczesnej polszczyźnie. Studium semantyczno-leksykalne, Bydgoszcz 2012

OBJAŚNIENIA WYRAZÓW I ZWROTÓW

  • Beata Nowakowska : Bogactwo smaków (o nowych nazwach posiłków, dań i miejsc)

SŁOWA I SŁÓWKA

English version