PORADNIK JĘZYKOWY
NUMER 5 / 2017
W ZESZYCIE
- Realia erotyczne przedstawiane w tekstach okresu średniopolskiego (XVI–XVIII w.) bywają różnie interpretowane przez historyków literatury i obyczajów, niejednokrotnie bez wystarczającej znajomości polszczyzny tej epoki; prowadzi to często do nieporozumień i uniemożliwia zrozumienie specyfi ki świata przeszłości.
- Pierwszy leksykon zawierający słownictwo seksuologiczne – Słownik płciowy Stanisława Kurkiewicza – ukazał się w 1913 r.; zawierał – z jednej strony – wyrazy funkcjonujące w obiegu powszechnym, z drugiej – słownictwo utworzone przez pioniera polskiej seksuologii dla określenia pojęć dotąd nienazwanych.
- Pole nazw gier karcianych w słownictwie średniopolskim rozwinęło się niezwykle szybko, na co duży wpływ wywarły zapożyczenia z języka niemieckiego i francuskiego; oprócz nich w tym słownictwie występują polskie odpowiedniki określeń obcojęzycznych oraz hybrydowe kontaminacje wyrazów obcych z polskimi.
- Kobieta stanowi częsty motyw tematyczny we fraszkach Jana Andrzeja Morsztyna, co znajduje odzwierciedlenie w ich tytułach. Analiza – słowotwórcza, aksjologiczna, stylistyczna i frekwencyjna – 35 nazw osób płci żeńskiej ukazuje motywy ich kreacji językowej, uzasadnienie treściowe i funkcje artystyczne.
- Zbiór przysłów wynotowanych z Nowego dykcjonarza Michała Abrahama Troca pozwala na odtworzenie wspólnotowej refl eksji XVIII-wiecznych Polaków o świecie, zasadach moralnych, ich systemie wartości, postawach wobec Boga i ludzi, stylu życia, sztuce, języku i innych sferach rzeczywistości.
- Język Rozpraw literackich Maurycego Mochnackiego stanowi standardowy przykład polszczyzny pierwszego 30-lecia XIX w. również pod względem wpływów języka niemieckiego; potwierdza to analiza sposobów adaptacji germanizmów, ich notacji w źródłach leksykografi cznych epoki i siatki pól leksykalno-semantycznych.
***
Historia języka polskiego – leksyka – nominacja – semantyka – seksuologizmy – język
artystyczny – przysłowia – językowy obraz świata – polszczyzna ogólna – germanizmy –
galicyzmy.
ARTYKUŁY I ROZPRAWY
-
Radosław Pawelec : Dewiacje mniemane i ekscesy erotyczne albo „niebezpieczna kompetencja” w odczytaniach utworów staropolskich
-
Beata Jarosz : Pierwszy leksykon słownictwa seksuologicznego – Słownik płciowy [1913] Stanisława Kurkiewicza. Preliminaria lingwistyczne
-
Zuzanna Krótki : Nazwy gier karcianych w dobie średniopolskiej
-
Katarzyna Sornat : Kobieta w tytułach fraszek Jana Andrzeja Morsztyna (na podstawie analizy nazw osób płci żeńskiej)
-
Beata Kuryłowicz : Przysłowia jako źródło wiedzy o osiemnastowiecznej kulturze duchowej Polaków (na przykładzie Nowego dykcjonarza Michała Abrahama Troca)
-
Milena Wojtyńska-Nowotka : Germanizmy leksykalne w Rozprawach literackich Maurycego Mochnackiego
GRAMATYKI JĘZYKA POLSKIEGO
RECENZJE
-
Małgorzata Kapusta : Jan Kutyła, Słownik gwary lasowiackiej Kamienia i okolicy na Rzeszowszczyźnie, Rzeszów 2016
-
Anna Jaworska : Błażej Osowski, Justyna Kobus, Paulina Michalska-Górecka, Agnieszka Piotrowska-Wojaczyk (red.), Język w regionie, region w języku, Poznań 2016
OBJAŚNIENIA WYRAZÓW I ZWROTÓW
SŁOWA I SŁÓWKA
