PORADNIK JĘZYKOWY

NUMER 6 / 2013

W ZESZYCIE

  • Historia retoryki (teorii retorycznej) nie jest zamknięta, pojawiają się bowiem możliwości nowych interpretacji podstawowych dla niej koncepcji. Dotyczy to m.in. tradycji Arystotelesa, istoty teorii retoryki w ujęciu Filodemosa, czy też defi nicji retoryki Kwintyliana.
  • Debata, jako forma komunikacji publicznej, znajduje retoryczno-dialektyczne podłoże i tym odróżnia się od innych gatunków dialogowych. Współcześnie należy ją ujmować w dwóch rejestrach genologicznych: medioznawczym i lingwistycznym, z uwzględnieniem jej cech gatunkowych, które realizują się w dyskursach.
  • W populistycznych wystąpieniach o tematyce politycznej wykorzystywane są podstawowe środki retoryczne, które służą wzmacnianiu wypowiedzi. Są to m.in.: epitet, metafora, ironia, hiperbola, pytanie retoryczne, opozycja my : wy (oni).
  • Środki perswazyjne stanowią stały składnik retoryki politycznej. Należą do nich schematy wnioskowania oparte na uogólnieniu, utożsamieniu i płytkiej analogii. Wnioskowanie perswazyjne często opiera się na błędnych przesłankach, mających służyć przekonaniu audytorium, i tym różni się od wnioskowania logicznego.
  • W publicystyce politycznej końca XVIII w. obraz jakobina jest dwojaki – pozytywny i negatywny. Oba obrazy są konstruowane za pomocą leksykalnych i leksykalno-składniowych środków wartościujących zgodnie z zasadami retorycznej perswazji.
  • Kategoria nadzwyczajności jest traktowana w polskich tygodnikach opinii jako wartość użytkowa, która ma zwiększać atrakcyjność czasopisma. Jednym z narzędzi jej kreowania jest hiperbola zarówno w płaszczyźnie składni, jak i semantyki tekstu.
  • Skuteczność retoryczna (perswazyjna) form adresatywnych jest szczególnie istotna w relacjach niesymetrycznych, które podlegają zmiennym wzorcom kulturowym, ostatnio amerykanizacji – por. forma panie/pani + imię.
***

Retoryka – teoria retoryczna – gatunkowe formy retoryczne – perswazyjność wypowiedzi retorycznych – retoryka w polityce – publicystyka i prasa a retoryka – środki retoryczne.

ARTYKUŁY I ROZPRAWY

  • Jakub Z. Lichański : Historia retoryki; rozdział wciąż otwarty, czyli retoryka – nauka w rozwoju
  • Agnieszka Budzyńska-Daca : Debata jako gatunek retoryczny
  • Kazimierz Ożóg : O niektórych mechanizmach retorycznych w tekstach populizmu politycznego
  • Laura Polkowska : Wnioskowanie perswazyjne w wypowiedziach polityków (na przykładzie przemówień sejmowych przedstawicieli polskiej prawicy)
  • Józef Jaworski : Językowy obraz jakobina w tekstach publicystycznych końca XVIII wieku
  • Patrycja Pelc : Hiperbola jako narzędzie kreowania nadzwyczajności w tekstach retorycznych. Na przykładzie prasy opiniotwórczej
  • Małgorzata Marcjanik : Retoryczny wymiar językowej grzeczności. Na przykładzie form adresatywnych w komunikowaniu społecznym

SŁOWNIKI DAWNE I WSPÓŁCZESNE

SPRAWOZDANIA, UWAGI, POLEMIKI

  • Józef Porayski-Pomsta : Sprawozdanie prezesa Zarządu Głównego Towarzystwa Kultury Języka z działalności TKJ w 2012 roku
  • Ewelina Tyc : Sprawozdanie z konwersatorium „Transdyscyplinarność badań nad komunikacją medialną” (Katowice, 22 listopada 2012 r.)

RECENZJE

  • Robert Boroch : Peter Graff, Coppe van Urk (red.), Chomsky’s Linguistics (Teoria lingwistyczna Noama Chomsky’ego), MIT Working Papers in Linguistics, Cambridge 2012
  • Joanna Wierzchowska : E. Golachowska, A. Zielińska (red.), Wokół religii i jej języka. Konstrukcje i destrukcje tożsamości, t. 1, Warszawa 2011

OBJAŚNIENIA WYRAZÓW I ZWROTÓW

  • Beata Nowakowska : Fast food, McDonald’s, Big Brother i współczesna rzeczywistość

SŁOWA I SŁÓWKA

English version