PORADNIK JĘZYKOWY
NUMER 8 / 2012
W ZESZYCIE
- Badania gwary we współczesnych warunkach społeczno-ekonomicznych, cywilizacyjnych i kulturowo-obyczajowych mogą być różnie postrzegane. Dialektologia współczesna ma charakter interdyscyplinarny, co wzbogaca i rozszerza jej obszar, wytyczając zarazem nową metodologię badań.
- Szybki zanik większości cech gwarowych oraz ograniczenie funkcji komunikacyjnych gwar ludowych determinuje pilną potrzebę opracowania Korpusu Gwar Polskich oraz uzupełnienia luk w polskiej leksykografii gwarowej. Sprzyja temu Konwencja UNESCO o ochronie niematerialnego dziedzictwa kulturowego.
- Współistnienie dwóch szkół dialektologicznych (krakowskiej i warszawskiej), skupionych wokół Kazimierza Nitscha i Witolda Doroszewskiego, stanowiło ważny czynnik rozwoju polskiej dialektologii w XX wieku, którego wynikiem są liczne prace materiałowe, kartograficzne, leksykograficzne oraz ujęcia mające charakter syntez.
- Na przełomie XX i XXI wieku postępuje proces dewaluacji dialektologii jako składnika kształcenia polonistycznego. Sytuacja ta jest następstwem reform systemu edukacyjnego, które preferują pragmatykę i glottodydaktykę, odchodząc od językoznawstwa diachronicznego.
- Leksyka w sposób bezpośredni oddaje językowy obraz świata. Opis słownictwa kurpiowskiego na podstawie źródeł z końca XIX wieku i 20-lecia międzywojennego pozwoli ukazać dawny świat Kurpiów skryty za słowami – ich życie, pracę, obyczaje i dzieje.
- Dawne zapisy dialektologiczne z obszaru Prus Wschodnich, zebrane w latach 70. XIX wieku do Niemieckiego atlasu językowego, którego inicjatorem był Georg Wenker, stanowią ważne źródło do badań gwar Ostródzkiego, Warmii i Mazur.
- Systemy gwary ludowej i języka ogólnopolskiego wykazują istotne różnice – zarówno jakościowe, jak i ilościowe, co znajduje m.in. odzwierciedlenie w repertuarze morfologicznych i leksykalnych wykładników gradacji, a co jest uzasadnione codziennym doświadczeniem użytkowników języka.
***
Dialekty i gwary polskie – dialektologia: historia, współczesność, przyszłość – szkoły dialektologiczne – metody badań – polszczyzna ogólna a gwary – leksyka gwarowa
ARTYKUŁY I ROZPRAWY
-
Halina Pelcowa : Nowe wyzwania a tradycyjne metody badań dialektologicznych
-
Halina Karaś : Perspektywy polskiej dialektologii
-
Joanna Okoniowa : Profesor Kazimierz Nitsch i jego uczniowie, czyli „szkoły” dialektologiczne widziane dzisiaj
-
Sławomir Gala,
Beata Gala-Milczarek : Miejsce dialektologii w edukacji polonistycznej
-
Wanda Decyk-Zięba : Obraz życia i kultury Kurpiów na podstawie zachowanego słownictwa (od końca XIX w. do 1939 r.). Zarys projektu.
-
Dorota Krystyna Rembiszewska : Nazwy w XIX-wiecznych ankietach Georga Wenkera z obszaru Mazur, Warmii i Ostródzkiego
-
Błażej Osowski : Morfologiczne i leksykalne wykładniki gradacji cechy wyrażonej przymiotnikiem w języku mieszkańców dwóch miejscowości
w Wielkopolsce
SŁOWNIKI DAWNE I WSPÓŁCZESNE
-
Magdalena Majdak : Słownik języka polskiego XVII i 1. połowy XVIII wieku, Kraków 1996–, IJP PAN
RECENZJE
-
Ewa Siatkowska : Marzanna Uździcka, Studium kształtowania się kompetencji językowej agronoma, Zielona Góra 2010
OBJAŚNIENIA WYRAZÓW I ZWROTÓW
SŁOWA I SŁÓWKA
