PORADNIK JĘZYKOWY
NUMER 8 / 2009
W ZESZYCIE
- W tradycji nowożytnych badań językoznawczych (XIX–XX w.) dominowała tendencja do opisywania samego języka (jego systemu). Nowe dyscypliny (np. socjolingwistyka, pragmalingwistyka) przesunęły punkt ciężkości badań w kierunku zachowań komunikacyjnych, w tym – także tych z dysfunkcjami mowy.
- Lingwistyka edukacyjna zajmuje się diagnozowaniem kompetencji językowej uczniów. Zastosowanie metodologii kognitywnej w badaniu dyskursu edukacyjnego pozwala m.in. na opis argumentacji metaforycznej (imaginacyjnej) uczniów w ich wypowiedziach na temat Biblii.
- W dyskursie edukacyjnym realizuje się językowy obraz świata wypowiadających się osób. Ma on charakter podmiotowo-przedmiotowy. Z jednej strony charakteryzuje go subiektywizm, z drugiej dążenie do obiektywizacji. Przykładem takich wypowiedzi są wiersze formułowane przez dzieci.
- Tkanka mowy ma dwie podstawowe warstwy. Stanowią je psycholingwistyczne procesy wytwarzania języka oraz motoryczny, fizjologiczno-czynnościowy układ, który je umożliwia. Dzięki temu realizowane są akty mowy, obejmujące przekaz przedwerbalny, strukturalizację lingwistyczną i artykulację.
- Zaburzenia komunikacji i zaburzenia rozwoju mowy są charakterystyczne dla wszystkich dzieci z autyzmem. W ich terapii spożytkowywane są już od pół wieku tzw. behawioralne metody w nauczaniu mowy, których twórcą i prekursorem jest B.F. Skinner.
- Dysfunkcje ośrodkowego układu nerwowego ograniczają możliwości komunikacyjne dzieci. W odniesieniu do umiejętności tworzenia opisu i opowiadania dają się tu zauważyć zakłócenia struktury wyrazów i dźwięków, formy, których nie można zidentyfikować jako wyrazów, parafrazje i perseweracje.
- Udział dzieci w dyskursie stymuluje ich umiejętności komunikacyjne. W wypadku dzieci od dwóch do dziesięciu lat ich interakcje z innymi osobami pozwalają im rozwiązywać sytuacje, w których się znajdują, konstruować bardziej spójne opowiadania, odkrywać związki przyczynowo-skutkowe między wydarzeniami.
- Rozszczep wargi i podniebienia jest najczęstszą wadą rozwojową twarzy. Upośledza on podstawowe czynności fizjologiczne (oddychanie, przyjmowanie pokarmów) i – tym samym – rozwój mowy. Terapia operacyjna i logopedyczna (ćwiczenia usprawniające) pozwala na uzyskanie prawidłowej artykulacji wszystkich głosek.
***
Rozwój mowy – dysfunkcje mowy – ośrodkowy układ nerwowy – logopedia – terapia – usprawnianie mowy – nauczanie mowy – tkanka mowy – akt mowy – dyskurs – sprawność komunikacyjna
ARTYKUŁY I ROZPRAWY
-
Józef Porayski-Pomsta : Rola badań nad dysfunkcjami mowy we współczesnej lingwistyce
-
Teodozja Rittel : Argumentacja metaforyczna (imaginacyjna) w wypowiedziach uczniów na temat Biblii
-
Agata Rytel : O podmiotowo-przedmiotowym charakterze językowego obrazu świata w wierszach dzieci
-
Agnieszka Borowiec : Tkanka mowy – lingwistyczne i motoryczne procesy tworzenia wypowiedzi
-
Marta Sierocka-Rogala : Metody behawioralne w nauczaniu mowy
-
Marlena Kurowska : Umiejętność tworzenia opisu i opowiadania przez dzieci z dysfunkcjami ośrodkowego układu nerwowego
-
Katarzyna Pardej : Wpływ dyskursu na konstruowanie opowiadań przez dzieci w wieku od dwóch do dziesięciu lat
-
Natalia Siudzińska : Usprawnianie mowy dziecka z rozszczepem wargi i podniebienia (studium przypadku)
RECENZJE
-
Małgorzata B. Majewska : Stanisław Dubisz, Język – historia – kultura (wykłady, studia, szkice), Warszawa 2007
-
Justyna Walczak : Aleksander Kiklewicz, Aspekty teorii względności lingwistycznej, Olsztyn 2007
OBJAŚNIENIA WYRAZÓW I ZWROTÓW
SŁOWA I SŁÓWKA
