PORADNIK JĘZYKOWY
NUMER 4 / 2018
W ZESZYCIE
Artykuły zamieszczone w tym zeszycie są dedykowane Profesorowi Stanisławowi Dubiszowi z okazji 45 lat jego pracy naukowej i dydaktycznej na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego. Zostały one przedstawione podczas sympozjum „Język – historia – kultura: dawniej i dziś”.
***
- Niezależnie od zmieniającej się rzeczywistości, która sprawia, że teksty tworzone są w innych niż dotychczas warunkach, jest potrzeba rozważań nad stylem, poszukiwania zakodowanych w nim wzorców, a nade wszystko poszukiwania defi nicji jego istoty w różnych paradygmatach badawczych.
- Leksykografia jest jednym z obszarów zainteresowania językoznawstwa stosowanego. Leksykograf podczas studiów nad materiałem leksykalnym, mającym być przedmiotem opisu w słowniku, musi zmierzyć się z wieloma problemami dotyczącymi nie tylko mikro-, ale przede wszystkim makrostruktury słownika.
- W ciągu ostatniego półwiecza polszczyzna podlegała szybkim i znaczącym przemianom. Uwzględniając ten dystans czasowy, można już dokonywać prób zaznaczenia cezur chronologicznych w tym okresie; można także wyodrębnić czynniki zewnętrznojęzykowe, wpływające na przekształcenia języka.
- Literatura piękna z reguły powstaje z myślą o konkretnym odbiorcy, w związku z czym dobór środków językowych, zastosowanych w utworach, powinien być do niego dostosowany. Jest to widoczne w tekstach sztuk teatralnych przeznaczonych dla dzieci i młodzieży.
- Trylogia Henryka Sienkiewicza zwraca uwagę językoznawców zwykle ze względu na zastosowaną w niej archaizację. Głównym zadaniem tego cyklu powieściowego było jednak „pokrzepianie serc”, które – w warunkach carskiej cenzury – musiało powodować językową tabuizację pewnych treści.
- – Polskie gwary na Litwie w okręgu ignalińskim i jezioroskim są interesującym przedmiotem badań ze względu na sytuację wielojęzyczności na tym obszarze. W określaniu ich wzajemnych relacji oraz ich stosunku do polszczyzny ogólnej ważne są wyznaczniki frekwencji charakteryzujących je cech językowych
***
Styl – stylistyka – metastylistyka – leksykografi a – struktura słownika – najnowsze dzieje polszczyzny – słownictwo – język dzieci / język dla dzieci – słownictwo sztuk teatralnych – archaizacja – tabu językowe – gwary polskie na Litwie – frekwencja cech językowych.
ARTYKUŁY I ROZPRAWY
-
Stanisław Gajda : Na tropach stylu (rozważania metastylistyczne)
-
Tadeusz Zgółka : Rozterki praktykującego słownikarza. Esej leksykograficzny.
-
Kazimierz Ożóg : Najnowsze zmiany w polszczyźnie (na podstawie obserwacji Stanisława Dubisza i innych badaczy)
-
Halina Zgółkowa : Język dzieci a język dla dzieci. Słownictwo we współczesnych sztukach teatralnych dla dzieci i młodzieży.
-
Marek Cybulski : O tabu językowym w Trylogii Henryka Sienkiewicza
-
Halina Karaś : Frekwencja jako jeden z wyznaczników zróżnicowania polszczyzny na Litwie (na przykładzie gwar okolic Ignalina i Jeziorosów)
RECENZJE
OBJAŚNIENIA WYRAZÓW I ZWROTÓW
SŁOWA I SŁÓWKA
-
Stanisław Dubisz : Szmal, szmalec, szmalcownik, czyli o wchodzeniu słownictwa „niskiego” do języka publicznego
